SĄDOWY SAVOIR VIVRE – CZYLI JAK ZACHOWYWAĆ SIĘ W SĄDZIE CZ. 2 

1. Czy konieczne jest stawiennictwo na wezwanie sądu? Jakie grożą nam kary i jak ewentualnie możemy usprawiedliwić swoją nieobecność?
   
   Na wezwanie Sądu każdy musi się stawić. Za nieusprawiedliwione niestawiennictwo Sąd ma prawo ukarać nas grzywną, doprowadzić przez policję, a nawet zastosować areszt. Może się zdarzyć, że zachorujemy i nie mamy możliwości udać się na rozprawę, w takiej sytuacji powinniśmy jak najszybciej powiadomić o tym fakcie sąd. Można to zrobić na kilka sposobów: osobiście, telefonicznie lub listownie. Warto jednak zadzwonić do sekretariatu lub BOI (Biura Obsługi Interesanta) i wyjaśnić przyczyny swojej nieobecności. Jeśli nasza nieobecność związana jest z chorobą, koniecznie musimy udokumentować ją zaświadczeniem lekarskim wystawionym przez lekarza sądowego.Jeśli się spóźnimy, koniecznie musimy wejść do sali, przeprosić Wysoki Sąd za spóźnienie oraz przedstawić się imieniem i nazwiskiem. Jeśli tego nie zrobimy, nikt nie będzie wiedział, że jesteśmy, i sąd może ukarać nas np. grzywną za niestawienie się.
   
2. Punktualność jest bardzo ważna, należy o tym pamiętać!
   
   Przed rozprawą w sądzie powinniśmy pojawić się nawet 15 min wcześniej, żeby na pewno być na czas. Spóźnianie się jest nieeleganckie i w niemal każdej dziedzinie życia postrzegane jako wyraz braku szacunku. O ile jednak w kontaktach towarzyskich kilkuminutowe spóźnienia są tolerowane, o tyle w procesie sądowym takie spóźnienie może nas wiele kosztować. Czasem już 5 minut wystarczy by sąd zamknął rozprawę i wydał wyrok pod naszą nieobecność. Na nic zdadzą się wówczas tłumaczenia, że zaspaliśmy, utknęliśmy w korku czy wydarzyło się coś jeszcze innego co utrudniło nam przybycie na wyznaczoną godzinę. Powinniśmy zatem dołożyć wszelkich starań by do sądu dotrzeć punktualnie.Życie często jednak stawia na naszej drodze przeszkody i z przyczyn niezależnych od nas, nie jesteśmy w stanie dotrzeć do sądu na czas. Co wówczas zrobić, jak sobie poradzić z tym problemem? Oczywiście najlepszym rozwiązaniem jest telefon do sądu, a dokładniej do sekretariatu właściwego wydziału (wskazanego w wezwaniu) i powiadomienie sądu, że jesteśmy w drodze.

   Wówczas Sąd może wstrzymać się z procedowaniem do czasu naszego przybycia lub zajmie się w tym czasie kwestiami porządkowymi, nie wymagającymi naszej obecności.
   
3. Gdzie szukać informacji dotyczących rozprawy, na którą zostaliśmy wezwani?
   
   Przede wszystkim do sądu jak już wcześniej wspomnieliśmy warto przyjść wcześniej, żeby spokojnie znaleźć salę, w której odbędzie się sprawa. Aby nie mieć żadnych wątpliwości, warto też sprawdzić informacje na tzw. wokandzie (czyli kartce wywieszonej na drzwiach sali / ekranie monitora zawieszonego obok sali) listę spraw (i nazwisk), które odbywają się tego dnia i zobaczyć czy nasza rozprawa również się tam znajduje. Może okazać się, że z przyczyn od nas niezależnych rozprawa, której jesteśmy uczestnikami została przeniesiona do innej sali, wtedy na pewno informacja ta będzie widoczna na wokandzie. Jeśli zdarzy się nam zapomnieć i nie zabrać ze sobą wezwania możemy nie wiedzieć gdzie sprawa ma się odbyć, w tej sytuacji należy udać się do sekretariatu wydziału lub do biura obsługi interesanta w celu uzyskania informacji.
   
4. Kiedy wejść na salę sądową ?
   
   Przed rozpoczęciem rozprawy, przed salą pojawia się protokolant, który wyczytuje nazwiska wzywanych osób. Każda wyczytana osoba potwierdza swoją obecność. Następnie protokolant znika za drzwiami sali, w której odbywać się będzie rozprawa i wyczytuje nazwisko osoby, która może wejść do środka.Warto wiedzieć jakie zająć  miejsce na sali sądowej:
   Po prawej stronie od Sędziego siadają:
   pokrzywdzony, oskarżyciel posiłkowy,
   prokurator,
   powód,
   wnioskodawca.
   Z lewej strony od Sędziego siadają,
   oskarżony (czasami w asyście funkcjonariuszy Policji)
   pozwany,
   uczestnicy postępowania (jeśli się zmieszczą).
   Jeżeli występujemy w charakterze świadka to dopiero po wyczytaniu nazwiska przez protokolanta możemy wejść na salę, w innym przypadku możemy zostać wyproszeni przez Sąd a nawet zostać ukarani karą za zakłócanie porządku rozprawy.

   Bezwzględnie należy pamiętać, aby przed wejściem na salę sądową wyciszyć a najlepiej wyłączyć telefon komórkowy.
   
5. Jak należy zachowywać się na sali rozpraw?
   
   Prócz form grzecznościowych takich jak „dzień dobry”, „do widzenia” pamiętać należy, iż odzywamy się wyłącznie jeśli jesteśmy o to proszeni przez Sąd. Podczas posiedzenia nie jemy, nie pijemy, nie żujemy gumy. Należy być trzeźwym i nie być pod wpływem substancji odurzających. Komórki należy wyłączyć. Gdy Sąd wchodzi na salę lub ją opuszcza, wszyscy obecni wstają. Wstaje również każda osoba, do której Sąd się zwraca lub która do Sądu przemawia. W wyjątkowych okolicznościach przewodniczący może zwolnić osobę od konieczności powstawania podczas wypowiedzi (jeśli jesteśmy chorzy lub z innego powodu jest to niemożliwe warto na początku posiedzenia zwrócić na to uwagę Sądu)
   
6. Kto jest kim na sali rozpraw?
   
   Po wejściu na salę rozpraw, łatwo zorientujemy się, kto jest kim, patrząc na kolory wykończenia togi sędziego, obrońcy, pełnomocnika czy oskarżyciela. Sędziowie (a także ławnik/ławnicy) żabot togi mają w kolorze fioletowym (za wyjątkiem sędziów Trybunału Konstytucyjnego, ci żaboty mają koloru barw narodowych). Sędzia, który przewodniczy rozprawie, ma jeszcze jeden charakterystyczny przedmiot: łańcuch z orłem na szyi.
   Radca Prawny- niebieski kolor żabotu,
   Prokurator- czerwony kolor żabotu,
   Adwokat- zielony kolor żabotu,
   Radca Prawny Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa- błękitno-szary kolor żabotu.
   
7. Kiedy możemy zabierać głos w sprawie? Jak odpowiadać na zadane pytania, do kogo się zwracać w swoich wypowiedziach?
   
   Zabieramy głos wyłącznie wtedy, kiedy sędzia nas o to poprosi. Zwykle odpowiada się stojąc. Jednak jeśli stan zdrowia lub wiek nam na to nie pozwala, warto zwrócić Sądowi uwagę aby rozważył wyrażenie zgody na zwolnienie takiej osoby z obowiązku powstawania podczas wypowiedzi. Przesłuchanie nie jest ograniczone w czasie może potrwać kilka minut lub tez cały dzień (w zależności od sprawy).Zwracając się do Sadu należy posługiwać się formułą: „Wysoki Sądzie”. Mówimy do Sądu, nie tylko zeznając / wyjaśniając, ale także odpowiadając na pytania uczestników postępowania. Należy dokładnie słuchać co mówi Sąd, jakiekolwiek przekrzykiwanie, komentowanie jest niedopuszczalne. Nie wolno przeszkadzać, innej osobie, która jest słuchana przez Sąd. Nie należy podpowiadać.
   Należy pamiętać, aby mówić krótko i na temat, zrozumiale.

   Mamy obowiązek odpowiedzieć na każde pytanie, nawet pozornie nie związane ze sprawą. Zwolnić z odpowiedzi, tzn. uchylić pytanie może tylko sąd (słowami: “Uchylam pytanie”), przysługuje nam odmowa zeznań, ale o tym opowiemy w kolejnym punkcie naszego poradnika.