18
3.2025
Jakie są główne zasady prawa rodzinnego?
Prawo rodzinne to obszerny zbiór norm i zasad prawnych regulujących stosunki majątkowe i niemajątkowe między małżonkami, a także rodzicami i dziećmi oraz stosunki wynikające z pokrewieństwa i opieki. W Polsce głównym źródłem prawa rodzinnego pozostaje Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. W tej dziedzinie prawa stosowane są również inne akty prawne i przepisy międzynarodowe, w tym Powszechna Deklaracja Praw Człowieka oraz Konwencja o Prawach Dziecka. W niniejszym artykule przyjrzymy się fundamentalnym zasadom, które kształtują prawo rodzinne.
Zasada dobra dziecka
To najważniejsza zasada prawa rodzinnego, która stawia dobro dziecka na pierwszym miejscu. Zgodnie z art. 95 k.r.o. władza rodzicielska to obowiązek i prawo rodziców do wychowywania dziecka z poszanowaniem jego godności i praw. Dalej czytamy, że powinna być wykonywana z uwzględnieniem dobra dziecka i interesu społecznego. Zasada ta obejmuje zarówno potrzeby emocjonalne, jak i materialne dziecka, a także prawo do wychowania w bezpiecznym i stabilnym środowisku rodzinnym.
Zasada dobra rodziny
To reguła jasno określająca, iż głównym zadaniem prawa rodzinnego jest ochrona praw i interesów całej rodziny. Zasada ta dąży do zachowania harmonii i zdrowych relacji między wszystkimi członkami rodziny, dlatego bezpośrednio łączy się z zasadą dobra dziecka. Nie jest ona szczegółowo określona w jednym przepisie, jednak jej znaczenie wynika z ogólnych regulacji k.r.o.. W art. 23 k.r.o. zaznaczono, iż małżonkowie są zobowiązani do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.
Zasada szczególnej ochrony rodziny i dziecka przez państwo
Artykuł 18 Konstytucji RP stanowi, iż “małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej”. Państwo ma obowiązek uwzględnienia dobra rodziny w swojej polityce społecznej i gospodarczej.
Zasada monogamii
W polskim prawie rodzinnym obowiązuje zasada monogamii, która stanowi, że pozostawanie w związku małżeńskim wyklucza możliwość zawarcia kolejnego małżeństwa (art. 13 §1 k.r.o.). Reguła ta zapewnia porządek prawny, wpływa na stabilność związków małżeńskich oraz chroni interes małżonków i wspólnych dzieci.
Zasada trwałości związku małżeńskiego
W ujęciu polskiego prawa zasada ta oznacza, iż małżeństwo powinno łączyć małżonków przez całe życie i być związkiem dozgonnym (aż do momentu śmierci jednego z małżonków). Zasada trwałości ma również odzwierciedlenie w art. 56 §1, który mówi o tym, iż rozwód może zostać orzeczony wyłącznie w sytuacji, gdy między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia.
Zasada równości małżonków
Zasada równości małżonków została określona w art. 33 Konstytucji RP, w którym czytamy, że kobieta i mężczyzna mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym. Zasada ta ma również swoje źródło w art. 23 k.r.o., który mówi, że małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie — są obowiązani do wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy i wierności. Reguła ta obejmuje zarówno kwestie majątkowe, jak i niemajątkowe, dotyczące m.in. prawa do wspólnego podejmowania decyzji ważnych dla rodziny.