Baza wiedzy

Odszkodowanie jest świadczeniem należącym się osobie poszkodowanej za wyrządzone szkody majątkowe (naruszenie dóbr i interesów majątkowych) lub niemajątkowe (naruszenie zdrowia). Szkoda może być wyrządzona zarówno przez osobę fizyczną, jak i prawną. Odszkodowanie musi spełniać trzy podstawowe funkcje:

• kompensacyjną (wyrównanie szkody, jakiej doznał poszkodowany),
• represyjną (koszty wyrządzonej szkody pokrywa sprawca),
• prewencyjno-wychowawczą (zastosowanie odpowiednich działań w celu niedopuszczenia do ponownego wyrządzenia szkody przez sprawcę).

W niniejszym artykule przedstawimy, komu oraz w jakich sytuacjach należy się odszkodowanie. Dowiesz się również, w jaki sposób możesz dochodzić odszkodowania i jakie koszty pokrywa tego typu świadczenie. 

Kiedy i komu przysługuje odszkodowanie?

O odszkodowanie można się ubiegać w sytuacji, gdy doszło do faktycznego powstania szkody oraz zaistniałe zdarzenie rodzi tzw. odpowiedzialność odszkodowawczą. Taki obowiązek występuje, gdy pomiędzy zdarzeniem a szkodą można wskazać związek przyczynowo-skutkowy. Co ważne, o odpowiedzialności odszkodowawczej mówimy, gdy szkoda powstała zarówno w wyniku działania umyślnego, jak i nieumyślnego. 

Wyróżnia się kilka sytuacji, w których można ubiegać się o odszkodowanie:

• wypadek komunikacyjny,
• uszczerbek na zdrowiu, do którego doszło w wyniku wypadku komunikacyjnego, w domu lub miejscu pracy,
• śmierć bliskiej osoby,
• wypadek w gospodarstwie rolnym,
• błędy medyczne.

Forma odszkodowania

Zgodnie z art. 363 Kodeksu cywilnego „naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej”. Osoba poszkodowana samodzielnie decyduje, jaka forma odszkodowania jej odpowiada, chyba że nie jest możliwe przywrócenie stanu poprzedniego. W takiej sytuacji poszkodowany może ubiegać się wyłącznie o zapłatę kwoty będącej równowartością poniesionej szkody. 

W przypadku szkody majątkowej rzeczowej ustalenie wysokości odszkodowania nie jest trudne. Kwota jest równowartością zniszczonej rzeczy lub kosztów naprawy. Z kolei przy szkodzie majątkowej osobowej, która dotyczy uszczerbku na zdrowiu lub śmierci, podczas ustalania wysokości odszkodowania brane są pod uwagę koszty:

• opieki i przeprowadzonego leczenia (zakup leków i opatrunków, rehabilitacja, koszty dojazdów do lekarza),
• leczenia i pogrzebu (gdy o odszkodowanie ubiegają się bliscy zmarłego),
• utraconego dochodu w wyniku niezdolności do pracy,
• przygotowania do innego zawodu (jeżeli poszkodowany ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie podjąć dotychczasowej pracy).

W ramach odszkodowania sprawca szkody jest również zobowiązany do wypłacania renty poszkodowanemu, gdy nastąpiła całkowita lub częściowa utrata zdolności do pracy zarobkowej albo zwiększeniu uległy potrzeby poszkodowanego. 

Jak dochodzić odszkodowania?

Stosowne roszczenie należy sporządzić w formie pisemnej i dostarczyć do ubezpieczyciela lub bezpośrednio do sprawcy wyrządzonej szkody. Pismo powinno zawierać informację o kwocie, której domaga się poszkodowany. Podana wartość musi oczywiście zostać w odpowiedni sposób udokumentowana.

W dochodzeniu roszczeń może pomóc kancelaria adwokacka specjalizująca się w prowadzeniu spraw odszkodowawczych. Adwokat sporządzi formalny wniosek i podpowie, jakie dodatkowe koszty można wliczyć w sumę świadczenia, o które ubiega się poszkodowany. Wsparcie prawne może okazać się pomocne, szczególnie gdy kwota odszkodowania będzie mocno zaniżona — wtedy poszkodowany ma prawo do odwołania się od decyzji ubezpieczyciela. Kancelaria prawna może również podjąć się reprezentowania poszkodowanego lub bliskich zmarłego przed towarzystwami ubezpieczeniowymi.