Baza wiedzy

Darowizna – krótkie wyjaśnienie

Darowizna jest to umowa, na podstawie której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Czynność taka obwarowana jest obowiązkiem podatkowym w postaci podatku od spadków i darowizn, za wyjątkiem darowizn w najbliższej rodzinie poniżej określonej kwoty, dla darowizn po 1 lipca 2023 r. jest to 36.120 zł (trzydzieści sześć tysięcy sto dwadzieścia sześć złotych).

 

Czym jest “rażąca niewdzięczność”?

Jeżeli osoba, na rzecz której została przekazana darowizna, dopuściła się wobec darczyńcy tzw. rażącej niewdzięczności, to darczyńca może odwołać darowiznę. Według doktryny i orzecznictwa, rażąca niewdzięczność to “znaczne nasilenie złej woli skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej“. Krzywda to szkoda niemajątkowa. Zachowanie obdarowanego musi być skierowane bezpośrednio lub pośrednio przeciwko darczyńcy i musi być wysoce niewłaściwe oraz krzywdzące.

Co może być potraktowane jako rażąca niewdzięczność? Przykłady

Po pierwsze, zachowanie obdarowanego musi być zawinione, czyli musiał on działać umyślnie i ze świadomością znaczenia swojego postępowania.

Jako przykłady rażącej niewdzięczności można wskazać:

• popełnienie na szkodę darczyńcy przestępstwa,
• rażące niedopełnianie obowiązków rodzinnych (np. brak opieki nad wspólnym dzieckiem),
• pozostawienie bez pomocy w chorobie lub innej życiowej sytuacji, odmówienie tej pomocy,
• zdrada małżeńska (co do tego, orzecznictwo nie jest spójne),
• rozpowszechnianie szkalujących, obraźliwych informacji na temat darczyńcy,
• naruszenie godności darczyńcy, jego dóbr osobistych.

 

Kiedy nie można odwołać darowizny z powodu rażącej niewdzięczności?

Rażącą niewdzięcznością z reguły nie będą czyny, które obdarowany popełnił nieumyślnie czy nawet drobne czyny umyślne, ale niewykraczające poza “zwykłe” przypadki konfliktów życiowych czy rodzinnych. Przy ocenie rażącej niewdzięczności należy brać pod uwagę nie tylko zachowanie samego obdarowanego, ale również darczyńcy.

Jeśli darczyńca przebaczył obdarowanemu, który dopuścił się wobec niego rażącej niewdzięczności, to ten nie może odwołać darowizny z tego powodu. Jeśli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, to przebaczenie będzie skuteczne, jeśli nastąpiło “z dostatecznym rozeznaniem”.

W kontekście rażącej niewdzięczności mamy również termin przedawnienia. Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.